Rodzaje kamieni nerkowych

Kamienie nerkowe czyli złogi powstające z substancji zawartych w moczu można podzielić na różne kategorie. Złogi w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki można klasyfikować w zależności od wielkości, lokalizacji, przyczyny powstania, składu chemicznego i obrazu obserwowanego w promieniach rentgenowskich. Rodzaj kamienia ustalany jest na podstawie analizy składu chemicznego kamienia. Metodami z wyboru, które najdokładniej oceniają rodzaj kamienia nerkowego są spektroskopia w podczerwieni i dyfrakcja rentgenowska. W Polsce najczęściej wykonywana jest analiza chemiczna kamienia, która jest najmniej dokładną metodą analizy.

Podział kamicy nerkowej w zależności od wielkości i lokalizacji złogu

Kamienie nerkowe mogą być różnej wielkości i występować w różnych częściach układu kielichowo-miedniczkowego nerki. Kamienie nerkowe dzieli się na złogi poniżej 5 milimetrów, kamienie o wielkości od 5-10 mm, 10-20 mm i powyżej 20 milimetrów. Kamień w nerce może być położony w grupie górnej kielichów, środkowej lub dolnej. Kamienie zlokalizowane w miedniczce nerkowej mogą powodować problemy z odpływem moczu powodując zastój w UKM i kolkę nerkową. Lokalizacja złogu w układzie kielichowo-miedniczkowym ma istotne znaczenie przy wyborze metody leczenia kamicy. Skutecznośc kruszenia metodą ESWL złogu zlokalizowanego w dolnym kielichu jest blisko dwukrotnie niższa w porównaniu ze skutecznością litotrypsji złogu w miedniczce nerkowej.

Rodzaje kamieni nerkowych w zależności od przyczyny powstania

Kamienie nerkowe powstają z substancji znajdujących się w moczu pacjenta. Podstawowym zjawiskiem odpowiedzialnym za powstanie złogu jest supersaturacja czyli przesycenie moczu substancją, która krystalizując spowoduje powstanie kamienia. Każdy typ kamienia występującego w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki wymaga odmiennych warunków chemicznych do procesu krystalizacji. Złogi infekcyjne odpowiedzialne za rozwój kamicy odlewowej nerek powstają u chorych z zasadowym odczynem moczu. Kamienie zbudowane z kwasu moczowego nie będą powiększały się gdy mocz chorego będzie miał odczyn zasadowy.

Podział złogów nerkowych w zależności od zachowania promieniowaniu rentgenowskim

Zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej nazywane zdjęciem przeglądowym nerek i pęcherza wykonywane jest w celu uwidocznienia cieni wapiennych w rzucie układu moczowego, które mogą odpowiadać uwapnionym złogom w układzie moczowym (układ kielichowo-miedniczkowy nerki, moczowód lub pęcherz moczowy). Zdjęcie wykonywane jest w pozycji leżącej i nie może być wykonane u pacjentki w ciąży. Najlepiej widocznymi kamieniami na zdjeciu rentgenowskim są złogi zawierające w swym składzie jony wapnia.

Rodzaje kamieni nerkowych w zależności od składu chemicznego

Wewelit czyli jednowodny szczawian wapnia jest najczęściej występującym kryształem w moczu człowieka. Do krystalizacji złogów zbudowanych ze szczawianu wapnia dochodzi w moczu o kwaśnym odczynie pH. Kamienie zbudowane ze szczawianu wapnia są bardzo twarde i często ich kruszenie za pomocą ESWL ma ograniczoną skuteczność.

Wedelit - dwuwodny szczawian wapnia występuje rzadziej niż wewelit i najczęściej występuje jako składnik kamieni zbudowanych z różnych kryyształów. Najczęściej wedelit tworzy otoczkę rdzenia zdudowanego z jednowodnego szczawianu wapnia.

Bruszyt - wodorofosforan wapnia występuje na powierzchni złogów w postaci przezroczystych kryształów.

Rodzaje kamieni nerkowych

  Kamienie wapniowe - złogi zbudowane ze szczawianu wapnia stanowią około 80 procent wszystkich kamieni występujących w układzie moczowym.

  Kamienie złożone z kwasu moczowego - przyczyną powstawania kamicy tego typu jest zwiększone stężenie kwasu moczowego w moczu i kwaśny odczyn moczu. Kamienie zbudowane z kwasu moczowego są niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim.

  Kamienie struwitowe - niezbędnym warunkiem powstania złogu struwitowego nazywanego też infekcyjnym jest zakażenie układu moczowego bakterią mającą zdolnośc rozkładu mocznika. zasadowy odczyn moczu i bakteryjna macierz organiczna sprzyja powstawaniu kryształów zbudowanych z fosforanów magnezowo-amonowych (stuwit) i fosforanów wapnia (apatyt).

  Kamienie cystynowe - Cystyna jest aminokwasem o znikomej rozpuszczalności w moczu. Schorzenie genetyczne nazywane cystynurią polega na zaburzeniu resorpcji cewkowej cystyny, ornityny, argininy i lizyny. Zwiększone stężenie cystyny w moczu o kwaśnym odczynie prowadzi do krystalizacji złogów cystynowych.

Dodatkowe informacje na temat składu chemicznego kamieni nerkowych można znaleźć w dziale: Badanie składu kamieni moczowych.

Skład złogów moczowych oraz częstość ich występowania

Około 80% kamieni występujących w układzie moczowym zawiera w swym składzie jony wapnia. Najczęściej rozpoznawanym kryształem w skłądzie kamieni nerkowych jest szczawian wapnia. Kamień moczowy może być zbudowany z jednego rodzaju minerału, ale może być także mieszaniną dwóch lub większej ilości minerałów.